Zawroty głowy a miażdżyca

Kasia z recepcji

Jeśli chorujesz na miażdżycę i cierpisz na zawroty głowy, umów się na USG tętnic szyjnych. Jest to nieinwazyjne i bezbolesne badanie, które umożliwia wykrycie zwężeń tętnic oraz obecności blaszek miażdżycowych ograniczających dopływ krwi do mózgu. Wczesne diagnostyka zmian i wdrożenie leczenia pozwoli uniknąć groźniejszych powikłań takich jak udar niedokrwienny mózgu.

Umów się na USG tętnic szyjnych

Jak wyglądają zawroty głowy?

Zawroty głowy mogą być odmiennie odczuwane przez różne osoby. U niektórych osób wiąże się to z uczuciem wirowania w głowie połączonym z utratą równowagi. Zawrotom głowy nierzadko towarzyszy splątanie, trudności w doborze słów i atak paniki. Pacjenci zgłaszają także zaburzenia widzenia (ciemne mroczki przed oczami) oraz nagłe osłabnięcie prowadzące do omdlenia.

Zawroty głowy - przyczyny

Przyczyny zawrotów głowy są wielorakie. W tym artykule skupimy się na opisie naczyniopochodnych zawrotów głowy, które występują u osób z rozwijającą się miażdżycą tętnic dogłowowych – czyli tętnic doprowadzających krew do mózgu.

Z czego wynika miażdżyca tętnic?

Do czynników ryzyka rozwoju miażdżycy zalicza się:

• Podwyższony poziom frakcji LDL cholesterolu (określanego potocznie „złym cholesterolem”) w relacji do frakcji HDL („dobrego cholesterolu”). Cholesterol LDL odkłada się w ścianach tętnic, powodując utratę ich elastyczności oraz stopniowe zwężanie światła naczynia.
• Nadciśnienie tętnicze – zbyt wysokie ciśnienie tętnicze (powyżej 140/90) z biegiem czasu skutkuje mikrouszkodzeniami ścian tętnic, co ułatwia wnikanie lipoprotein LDL w ściany tętnic.
• Palenie tytoniu – substancje zawarte w dymie papierosowym upośledzają funkcje ochronne nabłonka, predysponując do jego mikrouszkodzeń.
• Cukrzyca, otyłość brzuszna – zaburzenia metaboliczne negatywnie wpływają na wyniki lipidogramu oraz stan naczyń krwionośnych.

Przyczyną powyższych niekorzystnych zmian jest zwykle siedzący tryb życia oraz dieta bogata w produkty wysoko przetworzone, słodycze i potrawy smażone.

Jak dochodzi do upośledzenia dopływu krwi do mózgu i zawrotów głowy?

W początkowych stadiach miażdżycy obserwuje się subtelne zwężenie światła tętnicy z obecnością szmeru naczyniowego. Na tym etapie nie dochodzi jeszcze do pojawiania się objawów związanych z zawrotami głowy. Mimo to zmiany w naczyniach często są wykrywane podczas przesiewowych badań diagnostycznych, w tym USG tętnic.

Kontynuacja niezdrowego trybu życia pociąga za sobą dalsze zmiany w naczyniach prowadzące do stopniowego zwężania ich światła. W obrębie tętnic dogłowowych bardzo często dochodzi do niedrożności na poziomie rozwidlenia tętnicy szyjnej wspólnej. Materiałem zatorowym może być skrzeplina powstała z płytek krwi lub blaszka miażdżycowa. Fragmenty blaszki mogą odrywać się i wędrować do mniejszych naczyń wewnątrzczaszkowych, co jest bardzo niebezpieczne, gdyż może prowadzić do udaru niedokrwiennego mózgu.

Od niewinnych zawrotów głowy i zaburzeń świadomości do udaru mózgu

Częściowe zamknięcie światła tętnicy pociąga za sobą stany określane jako przemijające ataki niedokrwienne mózgu (TIA, transient ischemic attack). Uczucie splątania, zawroty głowy, zaburzenia widzenia oraz inne objawy neurologiczne mają łagodne nasilenie i trwają kilka lub kilkanaście minut. Stan ten trwa nie dłużej niż 24 godziny. Należy podkreślić, ze TIA często poprzedzają udar niedokrwienny mózgu, który może prowadzić do poważniejszych i nieodwracalnych deficytów neurologicznych takich jak niedowład połowiczy czy zaburzenia mowy o typie afazji. Nawracające zawroty głowy w połączeniu ze złymi wynikami lipidogramu wymagają więc pilnej diagnostyki, aby zapobiec groźnym powikłaniom.

Diagnostyka zmian miażdżycowych w tętnicach doprowadzających krew do mózgu

Nieinwazyjnym i bezpiecznym badaniem określającym stan tętnic doprowadzających krew do mózgu jest ultrasonografia (USG). W badaniu USG można określić przepływ krwi przez tętnice, wykryć zwężenia oraz stwierdzić obecność blaszki miażdżycowej.

W stanach podejrzenia udaru mózgu lekarz zleca wykonanie tomografii komputerowej celem precyzyjnej oceny krążenia mózgowego.

Leczenie zawrotów głowy wynikających z miażdżycy tętnic dogłowowych

Podstawą skutecznego leczenia jest definitywna zmiana trybu życia – redukcja masy ciała, rzucenie palenia, zdrowa dieta oraz regularna aktywność fizyczna. Ponadto lekarz może zalecić przyjmowanie leków obniżających ryzyko powstawania zakrzepów, np. leków przeciwpłytkowych, antykoagulantów, statyn. W przypadku rozpoznanego podwyższonego nadciśnienia tętniczego lub wykrytych zaburzeń rytmu serca, powinno zostać wdrożone odpowiednie leczenie farmakologiczne.

W razie wykrycia zaawansowanych zmian miażdżycowych w tętnicach konieczne będzie podjęcie leczenia chirurgicznego (np. endarterektomii, wszczepienia stentów).

Inne przyczyny zawrotów głowy

Hipotonia ortostatyczna

Do przyczyn zawrotów głowy pojawiających się w wyniku nagłej zmiany pozycji leżącej na stojącą, należy hipotonia ortostatyczna. Stan ten polega na chwilowym spadku ciśnienia tętniczego krwi i niemożności przepompowania odpowiedniej ilości krwi do mózgu. Przyczynami mogą być: odwodnienie, zaburzenie odruchu z baroreceptorów położonych w zatoce szyjnej, zaburzenia rytmu serca (np. migotanie przedsionków) lub niewydolność autonomicznego układu nerwowego.

Schorzenia laryngologiczne i neurologiczne

Za wystąpienie zawrotów głowy i zaburzeń równowagi mogą odpowiadać schorzenia narządu równowagi zlokalizowanego w obrębie ucha wewnętrznego. Są to tzw. położeniowe zawroty głowy, których przyczyna wynika z nieprawidłowości funkcjonowania układu przedsionkowego i błędnika. Jedną z rzadszych schorzeń może być choroba Ménière’a, której istotą jest nadmierne ciśnienie i gromadzenie się endolimfy grożące rozwojem wodniaka błędnika. Poza zawrotami głowy obecne są zaburzenia słuchu, zaburzenia równowagi oraz uczucie pełności w uchu. Ból głowy występuje rzadko.

Czynnikami ryzyka zawrotów głowy na tle laryngologicznym są: powtarzające się zapalenie trąbki słuchowej, zapalenie nerwu przedsionkowego, zapalenie błędnika, toksyczne uszkodzenie błędnika, mechaniczne urazy głowy, a także przewlekłe choroby ośrodkowego układu nerwowego (np. stwardnienie rozsiane).

Stan niedocukrzenia (hipoglikemia) w przebiegu leczenia cukrzycy typu I

Komórki nerwowe czerpią energię z glukozy zawartej we krwi. Ludzki mózg jest bardzo wrażliwy na spadek glukozy (hipoglikemię), co może objawiać się zawrotami głowy, uczuciem splątania i osłabienia aż do utraty przytomności. Stan taki często występuje u osób chorych na cukrzycę, które muszą przyjmować insulinę. Przyjęcie insuliny i długotrwały brak posiłku może wtórnie prowadzić do spadku glukozy we krwi i do omdlenia.

Ciąża

Poranne nudności, wymioty i zawroty głowy mogą być spowodowane przez zmiany hormonalne we wczesnym okresie ciąży. Czasami zawroty głowy występują w III trymestrze, kiedy dziecko uciska na położoną w jamie brzusznej żyłę główną dolną, utrudniając powrót krwi do serca i pompowanie utlenowanej krwi w kierunku mózgu.

Migrena

Zawroty głowy często towarzyszą migrenowym bólom głowy. Migrena wynika ze specyficznych zaburzeń naczynioruchowych i nadwrażliwości neuronalnej mózgu.

Guzy mózgu

Przyczyną nawracających zawrotów głowy przebiegających z silnym bólem głowy, nudnościami i wymiotami może być także rozrost guza nowotworowego.

Choroba lokomocyjna

Wśród łagodnych i przemijających przyczyn zawrotów głowy można także wyróżnić chorobę lokomocyjną. Istotą choroby lokomocyjnej jest sprzeczność bodźców wzrokowych i bodźców informujących o położeniu głowy przesyłanych do układu równowagi. Dolegliwości są niegroźne i występuję zwykle podczas przebywania na statku lub podróży samochodem.