Zapalenie nerek - objawy, przyczyny, leczenie

Objawy zapalenia nerek

Zakres i nasilenie objawów może zależeć nie tylko od rodzaju zapalenia nerek (np. odmiedniczkowe, kłębuszkowe, śródmiąższowe), ale przede wszystkim od tego, czy jest to postać ostra czy przewlekła zapalenia z wystąpieniem powikłań.

Do niepokojących objawów mogących potencjalnie wskazywać na zapalenie nerek można zaliczyć:

• ból w okolicy lędźwiowej, zwłaszcza jeśli wykluczono problem ortopedyczny (ból nie pochodzi od zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa),
• bóle brzucha,
• nudności, wymioty,
• częste oddawanie niewielkiej ilości moczu,
• pieczenie cewki moczowej,
• ból podczas oddawania moczu,
• krwiomocz,
• gorączka o niewytłumaczonej etiologii,
• nieprawidłowy wynik badania moczu.

Kasia z recepcji

Jeśli obserwujesz u siebie powyższe objawy, nie zwlekaj i skonsultuj problem z lekarzem urologiem.

Urolog Kraków - umów wizytę

Z czasem objawy mogą się nasilać. W przypadku ciężkiego przebiegu zapalenia nerek pojawiają się objawy takie jak: ból głowy, opuchnięcia pod oczami, obrzęk twarzy i kończyn związane z zaburzeniem czynności nerek i wtórnymi zmianami ciśnienia krwi.

Przyczyny stanów zapalnych nerek

Zapalenie nerek – przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczynami zapalenia mogą być:

• infekcje dolnych dróg moczowych (nawracające zapalenie pęcherza moczowego),
• choroby intymne – częste zakażenia układu moczowo płciowego,
• choroby autoimmunologiczne,
• cukrzyca,
• kamica nerkowa powodująca zaburzenia w odpływie moczu,
• nadmierne przyjmowanie leków (np. przeciwzapalnych i przeciwbólowych),
• niektóre przewlekłe choroby nerek i wady wrodzone układu moczowego,
• przewlekłe cewnikowanie.

Zapalenie nerek – rodzaje

Odmiedniczkowe zapalenie nerek

W postaci zapalenia odmiedniczkowego proces zapalny obejmuje miedniczki nerkowe oraz przyległe tkanki nerki. Problem nie dotyczy jednak tylko tego narządu, ale także dolnych dróg moczowych, w których następuje pierwotne zakażenie. Zapalenie ma charakter wstępujący - proces zapalny rozszerza się od cewki moczowej poprzez pęcherz, moczowody aż do nerek.

Główną przyczyną odmiedniczkowego zapalenia nerek jest infekcja wywołana przez bakterię Escherichia Coli, rzadziej zapalenie wynika z kolonizacji wirusów lub grzybów. Bakteria Escherichia Coli zasiedla jelito grube, w sprzyjających warunkach może przenieść się z odbytu w okolicę cewki moczowej, gdzie może dojść do rozwoju infekcji dolnych odcinków układu moczowego. Odmiedniczkowe zapalenie nerek częściej pojawia się u kobiet, głównie ze względu budowę anatomiczną krocza oraz krótszą cewkę moczową - bakterie mają „krótszą drogę do pokonania” niż w przypadku mężczyzn.

W większość przypadków objawy zapalenia odmiedniczkowego dotyczą jednocześnie nerek oraz dolnych dróg moczowych. Obserwuje się pieczenie i bolesność podczas oddawania moczu, częste parcie na pęcherz i uczucie niepełnego wypróżnienia. Towarzyszą temu bóle okolicy lędźwiowej przebiegające z osłabieniem i gorączką.

U małych dzieci odmiedniczkowe zapalenie nerek często jest związane z niewystarczającą higieną (przedłużone korzystanie z pieluszki, nieprawidłowa pielęgnacja krocza).

Kłębuszkowe zapalenie nerek

Kłębuszkowe zapalenie nerek polega na procesie zapalnym poszczególnym kłębuszków nerkowych. W trakcie kłębuszkowego zapalenia nerek dochodzi do gromadzenia się komórek zapalnych, stopniowego zwłóknienia kłębuszka aż do ustania jego czynności. Kłębuszek nie uczestniczy w filtracji i w jego obrębie nie powstaje mocz. W sytuacji zajęcia większości kłębuszków pojawia się niewydolność nerek.

Ten proces wynika z zaburzeń czynności układu odpornościowego, np. w przebiegu różnych chorób, m.in. tocznia układowego, chłoniaka lub białaczki. Układ odpornościowy zaczyna nieprawidłowo atakować własne kłębuszki nerkowe, stopniowo prowadząc do ich unieczynnienia. Bardzo ważne jest wczesne wykrycie zmian zapalnych w nerkach i przyczyn autoagresji, zwłaszcza w utajonej postaci przewlekłej, której zaawansowane skutki mogą skazać pacjenta na dializoterapię do końca życia.

Śródmiąższowe zapalenie nerek

W postaci śródmiąższowej stan zapalny dotyczy głównie tkanki śródmiąższowej poza kłębuszkami nerkowymi, a także pojawia się w obrębie cewek nerkowych. Przewlekły nieleczony proces zapalny skutkuje postępującym włóknieniem tkanek i wtórnym uszkodzeniem aparatu filtrującego, co u części pacjentów może skutkować niewydolnością nerek.

Śródmiąższowe zapalenie nerek może być spowodowane niekontrolowanym przyjmowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (ibuprofen) lub antybiotyków, zwłaszcza przez osoby z nadwrażliwością na te substancje.

Stan zapalny miąższu nerek może dotyczyć także osób z przewlekłymi schorzeniami metabolicznymi (dna moczanowa, choroby przebiegające z zaburzeniem poziomu potasu lub wapnia we krwi). U niektórych osób zajęcie tkanek śródmiąższowych może stanowić powikłanie przewlekłego odmiedniczkowego zapalenia nerki.

Powikłania

Diagnostyka i leczenie stanów zapalnych układu moczowego są bardzo ważne. Nieleczone zapalenie może doprowadzić do nieodwracalnej niewydolności nerek i konieczności dializoterapii. Niewydolność nerek to nie jedyne groźne powikłanie. Wskutek szerzącego się stanu zapalnego może dojść do powstania ropnia, rozwoju roponercza, a także zagrażającej życiu posocznicy (zakażeniu innych narządów organizmu drogą zakażonej krwi).

Wskutek utajonych zmian w nerkach powstających przez wiele lat, u niektórych pacjentów rozwija się nadciśnienie tętnicze.

Diagnostyka zapalenia

Do badań diagnostycznych w kierunku zapalenia układu moczowego należą:

Badanie ogólne moczu

Choroby nerek o podłożu zapalnym mogą powodować podwyższoną liczbę leukocytów w moczu (leukocyturię) oraz obecność bakterii w moczu (bakteriomocz).

Posiew moczu

Badanie to pozwala na identyfikację patogenu wywołującego zakażenie, a także określenie rodzaju leku, który pozwoli na skuteczne przeprowadzenie terapii.

Konsultacja urologiczna z USG układu moczowego

W przypadku utrzymujących się objawów opisanych w powyższych akapitach należy skonsultować się z lekarzem. Konieczne jest przedstawienie wyników badania moczu, które pozwolą na zdiagnozowanie toczącego się stanu zapalnego. Należy przygotować również listę wszystkich aktualnie przyjmowanych leków.

W trakcie wizyty lekarz może ocenić tzw. objaw Goldflama – po uderzeniu ręką w okolicę zajętej zapaleniem nerki ból może się nasilić.

USG jamy brzusznej z oceną nerek i dróg moczowych umożliwia ocenę umiejscowienia i rozległości zmian zapalnych. Diagnostyka obrazowa USG pozwala także na ustalenie przyczyn zapalenia, np. wykrycie kamicy nerkowej i zastoju moczu. USG służy ponadto ocenie powikłań (rozległości zwłóknienia tkanek, obecności ropni, roponercza).

Leczenie zapalenia nerek

Leczenie zapalenia układu moczowego powinno być ukierunkowane na jego przyczynę, np.

• zwalczenie bakterii atakujących układ moczowy (antybiotykoterapia),
• odstawienie leków mających negatywny wpływ na funkcjonowanie nerek,
• terapia schorzeń współistniejących (białaczki, chorób układowych o podłożu autoimmunologicznym).

Leczenie domowe – czy jest możliwe? Kiedy konieczna hospitalizacja?

Hospitalizacji wymagają przypadki o ciężkim przebiegu zapalenia z ryzykiem rozwoju niewydolności nerek. Jeśli stan pacjenta jest dobry i precyzyjnie rozpoznano przyczynę zapalenia, leczenie może być podejmowane w warunkach domowych. Kontrola stanu zdrowia opiera się głównie na wynikach badania moczu oraz na ocenie kontrolnego badania USG nerek.

Czy zapalenie nerek jest groźne?

USG nerek o ciężkim przebiegu może wtórnie prowadzić do ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek. Jest to sytuacja bardzo negatywnie wpływająca na funkcjonowanie organizmu. Ciężka niewydolność nerek jest stanem zagrażającym życiu (jeśli w porę nie wprowadzi się postępowania nerkozastępczego, np. dializy).

Jaki antybiotyk na zapalenie nerek?

Rodzaj antybiotyku jest zawsze ustalany przez lekarza po szczegółowym zapoznaniu się z wynikami badań. Nie warto na własną rękę podejmować prób leczenia ziołami lub innymi specyfikami o niepotwierdzonym klinicznie działaniu – może skończyć się to zaostrzeniem zapalenia i wystąpieniem powikłań wymagających pilnej interwencji lekarskiej (np. w przypadku powstania ropnia nerki).

Jak dbać o nerki, by zapobiec nawrotom zapalenia?

• nadzór lekarski i okresowe kontrolne badania moczu,
• przyjmowanie dużych ilości płynów (przynajmniej 2 litry dziennie),
• regularne oddawanie moczu w razie potrzeby, unikanie przetrzymywania moczu,
• dbałość o higienę intymną,
• leczenie współistniejących schorzeń metabolicznych (np. cukrzycy) i układowych (np. tocznia),
• zdrowa żywność, unikanie spożywania nadmiaru soli,
• regularna aktywność fizyczna.

Ponadto ważne jest ograniczenie przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub modyfikacja leczenia przeciwbólowego przez lekarza specjalistę (zależnie od choroby podstawowej).