Toczeń rumieniowaty układowy - bóle stawów

Toczeń rumieniowaty układowy – co to za choroba?

Toczeń rumieniowaty układowy (systemic lupus erythematosus), inaczej toczeń trzewny, jest jedną z chorób autoimmunologicznych, w przebiegu której układ odpornościowy produkuje przeciwciała skierowane przeciwko własnemu organizmowi. Skutkiem tego procesu jest stan zapalny prowadzący do uszkodzenia tkanek i upośledzenia funkcjonowania narządów wewnętrznych. Ta choroba autoimmunologiczna należy do chorób tkanki łącznej, tzw. kolagenoz. Schorzenie może zaatakować prawie każdą część ciała, ale najczęściej przewlekły proces zapalny obejmuje stawy, skórę, serce i naczynia krwionośne, płuca, nerki oraz układ nerwowy. Toczeń jest chorobą przebiegającą w okresach zaostrzeń i reemisji, co często utrudnia właściwą diagnostykę w początkowym okresie.

Schorzenie diagnozowane jest w każdym wieku, choć najczęściej jest to przedział między 20 a 40 rokiem życia. Toczeń występuje dużo częściej u kobiet niż u mężczyzn. W większości przypadków choroba pojawia się w wieku rozrodczym, co może mieć związek z aktywnością żeńskich hormonów płciowych. W niektórych przypadkach toczeń może występować także u dzieci i osób starszych.

Przyczyny tocznia rumieniowatego układowego

Jak dotąd nie udało się jednoznacznie ustalić przyczyn tego schorzenia. Obecnie proponuje się, że toczeń rumieniowaty układowy jest chorobą o podłożu genetycznym, która ujawnia się przeważnie pod wpływem działania określonych czynników indukujących, takich jak:

• promieniowanie ultrafioletowe (częsta ekspozycja na światło słoneczne) – powoduje to zaburzenie procesów związanych z niwelacją obumarłych komórek skóry przez układ odpornościowy. Efektem tego jest pojawienie się charakterystycznych zmian skórnych.
• czynniki hormonalne – wyższe stężenia estrogenów i prolaktyny, stosowanie doustnej antykoncepcji, hormonalna terapia zastępcza,
• zakażenie niektórymi wirusami lub bakteriami,
• niektóre leki wywołujące tzw. toczeń polekowy, np. izoniazyd, metyldopa,
• palenie papierosów,
• dieta wysokotłuszczowa,
• zanieczyszczenie powietrza, ekspozycja na substancje toksyczne, związki krzemu.

Toczeń - objawy

Przebieg choroby i zakres objawów tocznia jest bardzo zróżnicowany. U niektórych pacjentów objawy mają niewielkie nasilenie, przypominając przewlekłe zmęczenie. Co pewien czas pojawiają się dodatkowe nietypowe objawy, które znikają i powracają po pewnym czasie. Dlatego wielu pacjentów, widząc okresową poprawę, nie podejmuje prób diagnostyki, co niestety w dłuższej perspektywie czasu może prowadzić do przedwczesnego wystąpienia powikłań. U innych pacjentów toczeń w okresie zaostrzeń może wywoływać objawy o znacznym nasileniu, wyraźnie utrudniając funkcjonowanie, co stanowi powód wizyty u lekarza.

Pierwsze objawy tocznia

W pierwszej fazie choroby dominują mało charakterystyczne objawy ogólne takie jak: ból głowy, łatwa męczliwość, stany podgorączkowe, spadek masy ciała, ogólne złe samopoczucie. W niektórych przypadkach obserwuje się nadwrażliwość na światło słoneczne (wysypka, zaczerwienienie skóry).

Jak wygląda toczeń rumieniowaty - zmiany na skórze

Rumień w kształcie motyla na policzkach i grzbiecie nosa pojawiający się wskutek przebywania na słońcu jest jednym z typowych objawów tocznia. Toczeń rumieniowaty skórny to odmiana choroby, w której dominują zmiany skórne. Rumień na twarzy w kształcie motyla nasila się wraz w wydłużaniem przebywania na słońcu. Toczeń rumieniowaty krążkowy charakteryzuje się występowaniem plam z przejaśnieniami w środkowej części (rumień krążkowy) – zmiany te zwykle pojawiają się na tułowiu udach lub ramionach. U niektórych pacjentów występuje toczniowe zapalenie tkanki podskórnej. Obserwuje się także objaw Raynaud (zasinienie i blednięcie palców rąk w reakcji na zimno), siność siatkowatą (sine pajączki na skórze) oraz wypadanie włosów. Niektóre zmiany znikają bez śladu, inne mogą pozostawiać ślady i zmiany bliznowate.

Układ ruchu

W wielu przypadkach toczeń atakuje układ ruchu. Pacjenci z toczniem często zgłaszają wędrujące bóle stawów – po zajęciu jednego stawu po pewnym czasie ból i obrzęk pojawia się w kolejnym, a objawy z poprzednio zajętego stawu ulegają wyciszeniu. Dodatkowo pojawiają się bóle mięśni o zmiennym nasileniu, które nie zawsze mają związek z pracą fizyczną czy aktywnością sportową. Zapalenie stawów i zmiany w mięśniach w przebiegu toczna często są mylone z „bólami reumatycznymi” czy złym samopoczuciem związanym ze zmianą pogody.

Kasia z recepcji

Podejrzewasz, że nawracające wędrujące bóle stawów oraz pozostałe obserwowane objawy mogą wskazywać na toczeń? Nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Szybka diagnostyka i wdrożenie leczenia mogą ograniczyć postęp choroby i poprawić jakość życia.

Umów wizytę u ortopedy w Krakowie

Układ sercowo-naczyniowy

Układowy toczeń rumieniowaty prowadzi do powikłań w obrębie układu krążenia. Zapalenie wsierdzia może prowadzić do uszkodzeń zastawek serca i zaburzeń rytmu serca. Przewlekłe zapalenie naczyń krwionośnych zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy i nadciśnienia tętniczego krwi. W przebiegu tocznia może rozwijać się tzw. zespół antyfosfolipidowy. Jest to zaburzenie zwiększające ryzyko wystąpienia skrzeplin, które mogą zamknąć światło naczynia, powodując stany niedokrwienia określonych narządów. Predysponuje to do rozwoju choroby niedokrwiennej serca i udaru mózgu. U kobiet w okresie ciąży toczeń poprzez zespół antyfosfolipidowy może prowadzić do poronień i porodu martwego płodu.

Układ oddechowy

W przebiegu tocznia obserwuje się częste zapalenie błon surowiczych, w tym zapalenie opłucnej, czego objawem może ból w klatce piersiowej przy głębszym oddychaniu. Ponadto może dojść do poważniejszych powikłań takich jak zapalenie płuc, które objawia się kaszlem, uczuciem duszności, gorączką. W wyniku powtarzających się okresów zapalenia płuc może dojść do ich zwłóknienia.

Układ pokarmowy

Objawy choroby obejmują owrzodzenia jamy ustnej, zgagę oraz niespecyficzne dolegliwości bólowe brzucha. Groźnymi powikłaniami może być zwiększone ryzyko krwawienia do przewodu pokarmowego, zawał jelit, zapalenie trzustki oraz zapalenie otrzewnej.

Układ moczowy

U chorych na toczeń mogą występować zmiany w nerkach. Tzw. toczniowe zapalenie nerek dotyczy przeważnie kłębuszków nerkowych, chociaż w niektórych przypadkach może zajmować cewki nerkowe i miąższ nerek. Objawy to ból okolicy lędźwiowej, nudności, podwyższona temperatura ciała, nieprawidłowe wyniki badania moczu.

Układ nerwowy

Zajęcie przez proces chorobowy układu nerwowego wiąże się z występowaniem objawów takich jak: zaburzenia czucia, niedowłady kończyn, problemy z pamięcią i koncentracją, stany lękowe, drgawki. Zakres i nasilenie objawów zależą od umiejscowienia aktywnego procesu zapalnego i towarzyszących powikłań ze strony układu krążenia (zmiany niedokrwienne mózgu).

Toczeń u dziecka – objawy

Toczeń u noworodków pojawia się, gdy organizm dziecka narażony jest na przenikające przez łożysko przeciwciała anty-Ro lub anty-La należące do matki. Obserwuje się głównie zmiany skórne i spadek liczby płytek krwi. Objawy przemijają zwykle po kilku miesiącach, kiedy w organizmie dziecka dojdzie do spadku poziomu przeciwciał należących do matki i proces zapalny ulega samoistnemu wygaszeniu.

Diagnostyka tocznia

Rozpoznanie tocznia u osób dorosłych często nastręcza wiele trudności, ponieważ choroba ta charakteryzuje się zmiennym nasileniem objawów w fazie reemisji i zaostrzeń, a także możliwością zajęcia wielu narządów. Czasami mogą być obserwowane dominujące objawy pochodzące z jednego narządu lub układu, co początkowo może być powodem prób diagnostyki u jednego ze specjalistów – kardiologa czy gastrologa. Aby postawić właściwą diagnozę, konieczne jest łączne przeanalizowanie potencjalnych objawów tocznia zgłaszanych przez pacjenta, wyników badań laboratoryjnych oraz badań obrazowych.

Toczeń - jakie badania zrobić?

Diagnostyka laboratoryjna opiera się na badaniach takich tak:

• morfologia krwi,
• poziom markerów odczynu zapalnego (OB, białko CRP),
• wskaźniki krzepnięcia krwi,
• przeciwciała antyfosfolipidowe - obecność przeciwciał antyfosfolipidowych wraz z objawami zakrzepicy może wskazywać na aktywny zespół antyfosfolipidowy,
• przeciwciała przeciwjądrowe ANA – obecność przeciwciał przeciwjądrowych jest najbardziej charakterystycznym objawem mogącym wskazywać na chorobę układową tkanki łącznej, jaką jest toczeń.

W ortopedycznym USG zajętych toczniem stawów może być widoczny wysięk zapalny. Oznaki aktywnego stanu zapalnego i związanych z tym powikłań obserwuje się w USG innych narządów: nerek, serca, opłucnej, tętnic i żył.

Kasia z recepcji

Cierpisz na ból i obrzęk stawów niewiadomego pochodzenia? Umów wizytę u lekarza ortopedy, który przeprowadzi wywiad, oceni stan zapalny stawów w USG, a w razie konieczności skieruje na dodatkowe badania oraz zaleci konsultacje u innych specjalistów.

Umów wizytę u ortopedy w Krakowie

Leczenie tocznia rumieniowatego

Cel leczenia tocznia stanowi ograniczenie powikłań narządowych, utrzymanie samodzielności funkcjonalnej oraz wydłużenie życia pacjenta.

Jak leczyć toczeń rumieniowaty?

W leczeniu tocznia stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, sterydy, leki immunosupresyjne, leki biologiczne modyfikujące proces schorzenia. Pozytywny wpływ mają ponadto leki przeciwmalaryczne. Leczenie powikłań tocznia jest interdyscyplinarne – pacjent musi być zazwyczaj konsultowany przez lekarzy różnych specjalizacji zależnie od zgłaszanych objawów i wykrytych zmian wtórnych.

Czy toczeń jest wyleczalny?

Toczeń rumieniowaty układowy jest chorobą, której przebieg można kontrolować za pomocą leków i zmiany stylu życia. Nie jest możliwe niestety do zastosowania typowe leczenie przyczynowe.

Oprócz farmakoterapii osobom chorym na toczeń zaleca się:

• dbanie o dobrą kondycje układu odpornościowego (zdrowe odżywianie, umiarkowany ruch),
• unikanie ekspozycji na światło w godzinach 12-16;
• zmniejszenie ryzyka zakażeń (higiena rąk, unikanie skupisk ludzi z ryzykiem chorób zakaźnych).

Czy toczeń jest chorobą śmiertelną?

Powikłania takie jak: zakrzepica, choroba niedokrwienna serca, udar mózgu, zapalenie płuc, zapalenie nerek, zakażenia układu nerwowego, mogą prowadzić do skrócenia długości życia. Wczesne wykrycie i leczenie tocznia umożliwia lepsze kontrolowanie stanu zapalnego oraz ograniczenie powyższych powikłań.

Nie zwlekaj i umów wizytę u lekarza – jeśli nie wiesz, do którego specjalisty się zapisać, zadzwoń i otrzymaj wskazówki od naszego zespołu rejestracji: 12 429 42 67.