Reumatoidalne zapalenie stawów - objawy i leczenie

Na czym polega reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)?

Reumatoidalne zapalenie stawów jest to przewlekła, układowa i postępująca choroba tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Na początku rozwija się proces zapalny w obrębie błony maziowej związany z naciekiem limfocytów (komórek układu odpornościowego) oraz nasiloną angiogenezą (nadmiernym tworzeniem się sieci naczyń krwionośnych). Naczynia krwionośne błony maziowej stawów stają się bardziej przepuszczalne dla leukocytów, obserwuje się również zwiększony napływ komórek T, komórek B, makrofagów, a także plazmocytów. Wzrost aktywności cytokin prozapalnych (np. czynnika ryzyka martwicy nowotworu TNF-alfa oraz interleukiny IL-1) zwiększa proliferację komórek błony maziowej oraz pobudza wydzielanie innych substancji uczestniczących w zapaleniu.

Przerośnięta zapalnie błona maziowa zawiera tzw. łuszczkę (ziarninę reumatoidalną) , która prowadzi do destrukcji chrząstki stawowej. Pogorszeniu ulegają fizjologiczne parametry płynu stawowego, co pogłębia zaburzenia odżywcze chrząstki i przyspiesza powstawanie głębokich ubytków aż do odsłonięcia warstwy podchrzęstnej kości. Generuje to silny zapalny ból stawów oraz ból zwyrodnieniowy jako powikłanie RZS.

Schorzenie to wywołuje ponadto zmiany pozastawowe oraz narządowe, które mogą obejmować układ pokarmowy, układ oddechowy i sercowo-naczyniowy, układ nerwowy, a nawet narządu wzroku. Powikłania ciężkiej postaci RZS prowadzą do zniekształceń stawów oraz zaburzeń pracy narządów wewnętrznych, nierzadko skutkując niepełnosprawnością i skróceniem długości życia.

RZS – przyczyny

Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny

Choroby autoimmunologiczne (w tym RZS) cechuje nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na własne tkanki. Precyzyjna etiologia choroby nie została dotąd jednoznacznie wyjaśniona. Uważa się, że w większości przypadków zachorowanie na RZS może być determinowane przez czynniki genetyczne. Pod uwagę bierze się ponadto czynniki środowiskowe, do których zalicza się: palenie tytoniu, zanieczyszczenie powietrza, stres oraz nieprawidłową dietę. Kobiety chorują kilkukrotnie razy częściej niż mężczyźni. Ryzyko zachorowania może być wyższe u osób już cierpiących na inne choroby układowe.

objawy początkowe reumatoidalnego zapalenia stawów -

Pierwsze objawy RZS mogą wystąpić w młodym wieku, nawet przez 30 rokiem życia. We wczesnej fazie choroby występuje nawracająca bolesność i tkliwość drobnych stawów rąk lub stóp. Nie jest to jednak regułą - RZS może zaatakować każdy staw w obrębie ciała. Pacjenci zgłaszają ponadto uczucie sztywności stawów, przejściowe osłabienia organizmu i stany podgorączkowe. Aby wstępnie uznać dolegliwości za możliwie wynikające z reumatoidalnego zapalenia stawów, w przeciągu 6 tygodni muszą utrzymywać się przynajmniej 1-4 objawy z poniżej podanych podpunktów:

• poranna sztywność stawów trwająca przez minimum jedną godzinę,
• zapalenie trzech lub więcej stawów objawiające się bolesnością i obrzękiem,
• ból stawów po obu stronach ciała (symetrycznie),
• zapalenie stawów dłoni z zajęciem stawów nadgarstka, śródręczno-paliczkowych i międzypaliczkowych bliższych),
• guzki reumatoidalne (pojawiają się podskórnie w okolicy zajętych stawów),
• obecność czynnika reumatoidalnego,
• objawy na zdjęciach rentgenowskich: nadżerki, miejscowa osteoporoza kości.

W początkowym okresie choroby nie występują jeszcze objawy radiologiczne – zmiany wtórne w kościach mogą rozwinąć się po dłuższym czasie trwania choroby.

Kasia z recepcji

Obserwujesz u siebie objawy mogące świadczyć o ataku RZS? Umów wizytę u lekarza ortopedy, który przeprowadzi dokładny wywiad i pokieruje diagnostyką w kierunku schorzeń reumatoidalnych.

Umów wizytę u ortopedy

Jak szybko postępuje reumatoidalne zapalenie stawów?

Przebieg choroby zależy od typu reumatoidalnego zapalenia stawów:

Typ 1

Typ samoograniczający jest najbardziej łagodną postacią RZS, w której po wdrożeniu leczenia obserwuje się tendencję do wycofywania się objawów. Po kilku lub kilkunastu latach terapii typowe dolegliwości wynikające z zapalenia stawów mogą ustąpić. Objawy dotyczą głównie narządu ruchu, rzadko dochodzi do powstawania zmian w pozostałych narządach. Niestety postać samoograniczająca występuje u mniejszości pacjentów. W każdym przypadku należy monitorować progres zmian, ponieważ przedwczesne zaprzestanie leczenia może zaostrzyć przebieg choroby i prowadzić do trudniejszych w leczeniu powikłań.

Typ 2

W RZS drugiego typu obserwuje się niewielką progresję choroby w czasie. Leczenie farmakologiczne oraz stosowanie się do zaleceń lekarza daje w większości przypadków dobre efekty. Deformacje stawów oraz zmiany narządowe pojawiają się po wielu latach trwania choroby.

Typ 3

III. Trzeci typ reumatoidalnego zapalenia stawów wiąże się z dużą progresją zmian. Jest to najczęściej występująca postać RZS. Postęp choroby jest szybki - RZS powoduje destrukcję stawów już w ciągu pierwszych kilku lat od rozpoznania. Stwierdza się obecność zmian kostnych, osłabienie i zanik mięśni, ograniczenie ruchomości stawów, podwichnięcia i deformacje kostno-stawowe utrudniające wykonywanie codziennych czynności. Trzeci typ RZS zwiększa ryzyko przedwczesnej destrukcji stawu i konieczności przeprowadzenia endorotezoplatyki lub stałego usztywnienia stawu. Szybka dynamika zmian dotyczy nie tylko układu ruchu, ale także innych narządów. W niektórych przypadkach pojawia się zapalenie osierdzia, uszkodzenie zastawek serca, zapalenie opłucnej, śródmiąższowe zapalenie płuc, zapalenie naczyń skutkujące zmianami niedokrwiennymi serca i pozostałych narządów, zapalenie spojówek. Objawy choroby (przewlekłe osłabienie) mogą ponadto wynikać z towarzyszących zaburzeń hematologicznych. Często dochodzi do zmniejszenia masy ciała chorego, stałego pogorszenia samopoczucia oraz stanów depresyjnych wywołanych postępująca utratą sprawności.

Ortopedyczne powikłania RZS w obrębie narządu ruchu

Ciężki przebieg RZS prowadzi do powikłań takich jak:

• przedwczesna artroza (zwyrodnienie stawów),
• podwichnięcia stawów,
• zesztywnienie stawów,
• zapalenie kaletek maziowych,
• zapalenie pochewek ścięgnistych,
• przerwanie ciągłości ścięgien mięśni,
• zaniki mięśniowe,
• neuropatie uciskowe, np. zespół kanału nadgarstka.

Diagnostyka – jak rozpoznać RZS – konieczne badania

Diagnostyki RZS nie należy odkładać w czasie. Jeśli zauważasz u siebie objawy mogące wskazywać na zapalne podłoże bólu stawów, jak najszybciej udaj się do lekarza ortopedy lub reumatologa. Podczas wizyty lekarz zbierze dokładny wywiad oraz zbada stawy wywołujące objawy. W razie potrzeby może wykonać na miejscu badanie USG, dzięki któremu można rozpoznać zapalenie błony maziowej oraz wysięk dostawowy.

Kolejnym etapem diagnostyki RZS jest przeprowadzenie dodatkowych badań laboratoryjnych:

• RF (czynnik reumatoidalny),
• anty-CCP (przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi),
• morfologia krwi,
• OB (odczyn Biernackiego, wskaźnik opadania erytrocytów),
• CRP (białko C-reaktywne).

Lekarz może zadecydować także o wykonaniu innych badań laboratoryjnych, np. analizy płynu stawowego lub badania moczu. W każdym przypadku podejrzenia RZS należy przede wszystkim zachować spokój i zaufać lekarzowi.

Odpowiednio przeprowadzona diagnostyka pozwala na wykluczenie innych chorób, takich jak:

• łuszczycowe zapalenie stawów,
• toczeń rumieniowaty układowy,
• zespół Reitera,
• zespół Sjorgena,
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
• bakteryjne zapalenie stawów,
• dna moczanowa.

Leczenie RZS

Terapię rozpoznanego RZS rozpoczyna się najszybciej jak to możliwe. Dzięki szybkiemu wdrożeniu leczenia możemy spowolnić progres reumatoidalnego zapalenia stawów. W ciężkich postaciach RZS nie jest możliwe pełne wyleczenie, ale zyskujemy za to czas, w którym możemy utrzymać sprawność na zadowalającym poziomie. Ważne jest stosowanie się do zaleceń lekarza i prowadzenie zdrowego stylu życia.

Leczenie farmakologiczne

W leczeniu schorzeń o podłożu autoimmunologicznym, jakim jest reumatoidalne zapalenie stawów, stosuje się różnego rodzaju terapie farmakologiczne:

• leki modyfikujące przebieg choroby,
• leki biologiczne,
• leki przeciwbólowe,
• steroidowe leki przeciwzapalne.

Rozwój medycyny umożliwia wprowadzanie nowoczesnych terapii, dzięki którym w coraz większym stopniu udaje się ograniczać negatywne skutki RZS. Aby uzyskać potwierdzone i rzetelne informacje dotyczące najnowszych leków na reumatoidalne zapalenie stawów, umów się na wizytę u lekarza ortopedy.

Blokady sterydowe

Bóle spowodowane destrukcją stawów mogą być łagodzone poprzez dostawowe podanie środka sterydowego. Aby zmaksymalizować precyzję i bezpieczeństwo zabiegu, iniekcje powinny być przeprowadzana pod kontrolą USG.

Kasia z recepcji

W ULTRAMEDICA w Krakowie lekarze ortopedzi wykonują blokady sterydowe pod kontrolą USG.

Umów wizytę u ortopedy w Krakowie

Fizjoterapia

Wykazano pozytywny wpływ zimna na stawy objęte procesem reumatoidalnym. Zabiegi krioterapii zmniejszają dolegliwości bólowe oraz normalizują miejscowo wzmożone napięcie mięśniowe. Odpowiednio dobrana przez fizjoterapeutę aktywność fizyczna pozwala na dłuższe utrzymanie ruchomości w stawach oraz zachowanie sprawności. Rodzaj ćwiczeń zależy od umiejscowienia zajętych stawów oraz stopnia zaawansowania powikłań RZS. Zalecamy bezpośredni kontakt z fizjoterapeutą, który ustali indywidualny plan fizykoterapii i ćwiczeń.

Zmiana trybu życia

Aby ograniczyć czynniki ryzyka aktywujące procesy zapalne w organizmie zaleca się rzucenie palenia oraz dietę bogatą w produkty o wysokiej zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 wykazują naturalne właściwości przeciwzapalne, chronią naczynia krwionośne przed postępem zmian miażdżycowych oraz wpływają pozytywnie na prace układu odpornościowego organizmu.

Leczenie operacyjne

Nieodwracalne deformacje i silne bóle stawów, które nie ulegają złagodzeniu metodami zachowawczymi, mogą zostać zakwalifikowane do leczenia operacyjnego. Lekarz ortopeda na podstawie badania fizykalnego oraz badań obrazowych (USG, RTG, MRI) podejmuje decyzję o podjęciu procedur rekonstrukcyjnych, trwałego usztywnienia stawu (artrodezy) lub wszczepienia sztucznej endoprotezy stawu.