Spis treści:
Czym jest chondrokalcynoza? Objawy Przyczyny dny rzekomej Diagnostyka chondrokalcynozy Leczenie dny rzekomej (chondrokalcynozy)Czym jest chondrokalcynoza?
Chondrokalcynoza to schorzenie związane z odkładaniem się kryształów pirofosforanu wapnia (CPP, calcium pyrophosphate) w chrząstce stawowej. Chndrokalcynoza podobnie jak dna moczanowa zaliczana jest do krystalopatii. W związku z gromadzeniem się w chrząstce stawowej kryształów substancji, które normalnie w niej nie występują, chrząstka stawowa zmniejsza swoją odporność na przeciążenia i tym samym szybciej ulega uszkodzeniom. Kryształy pirofosforanu wapnia są ponadto obecne w łąkotkach, płynie stawowym i błonie maziowej. Chondrokalcynoza może prowadzić do przedwczesnych zmian zwyrodnieniowych, powodując ból, sztywność i ograniczoną funkcję stawów.
U kogo najczęściej występuje chondrokalcynoza?
Chondrokalcynozę rozpoznaje się najczęściej u kobiet powyżej 50 roku życia, nie jest to jednak regułą. Częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem.
Objawy
Chondrokalcynoza przez większość czasu przebiega bezobjawowo. Na zdjęciach rentgenowskich wykonanych z innego powodu czasami widoczne są linijne zacienienia związane z odkładaniem się kryształów w chrząstce, co powinno zwrócić uwagę lekarza ortopedy lub radiologa.
Warto podkreślić, że jednocześnie dochodzi do odkładania się kryształów CPP w płynie stawowym, błonie maziowej, więzadłach, ścięgnach i pochewkach ścięgnistych. Predysponuje to do rozwoju ostrego zapalenia stawów. W efekcie okresowo dochodzi do nawracających napadów bólu i obrzęku stawów. Schorzenie najczęściej atakuje kolana, choć zdarza się, że dotyczy także nadgarstka, stawu ramiennego, łokciowego lub stawów kręgosłupa. Wskutek stanu zapalnego zmiany zwyrodnieniowe mogą w tych stawach rozwijać się szybciej.
Dna rzekoma a dna moczanowa
Atakowi chondrokalcynozy towarzyszą podobne objawy jak podczas napadu dny moczanowej, stąd określenie „dna rzekoma” jest często przypisywana chondrokalcynozie. Objawy dny rzekomej mają nieco mniejsze nasilenie, ale utrzymują się za to dłużej. Napad dny moczanowej wywołany jest przez zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi, co predysponuje do wytrącania się kryształów moczanu sodu w stawach.
Przyczyny dny rzekomej
Na odkładanie się kryształów pirofosforanu wapnia wpływa podwyższone stężenie pirofosforanów i fosforanów w osoczu. Pewną rolę może ponadto odgrywać aktywność enzymów uczestniczących w procesie mineralizacji i wzroście chondrocytów budujących chrząstkę. Stąd uważa się, że rozwój chondokalcynozy może być determinowany przez niektóre choroby genetyczne. Do pozostałych czynników mogących predysponować do zachorowania na chondrokalcynozę zalicza się:
- nadczynność przytarczyc,
- niedoczynność tarczycy,
- zaburzenia metaboliczne,
- niedobór magnezu w organizmie,
- przewlekłe przyjmowanie niektórych leków,
- przebyte urazy i zabiegi operacyjne, np. usunięcie łąkotki kolana.
Diagnostyka chondrokalcynozy
Chondrokalcynozę należy odróżnić od innych krystalopatii i chorób układowych wywołujących stan zapalny, takich jak:
- dna moczanowa,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
Podstawą rozpoznania jest analiza objawów klinicznych w korelacji z wynikami badań płynu stawowego i badań obrazowych.
W przypadku dny moczanowej i reumatoidalnego zapalenia stawów ból jest zwykle bardziej nasilony i częściej zmusza pacjenta do zaprzestania aktywności.
Badanie płynu stawowego umożliwia odróżnienie kryształów dwuwodnego pirofosforanu wapnia od kryształów moczanu sodu. Płyn stawowy pobierany jest przez lekarza podczas punkcji stawu przeprowadzonej w warunkach ambulatoryjnych. Następnie próbki poddawane są analizie w laboratorium. Pozwala to odróżnić dnę moczanową od chondrokalcynozy.
USG to nieinwazyjne badanie umożliwiające wykrycie zwapnień w tkance chrzęstnej i tkankach miękkich. Badanie to wykazuje wyższą czułość diagnostyczną w porównaniu do uwidocznienia zwapnień na zdjęciach rentgenowskich. Skupiska kryształów pirofosforanu wapnia można rozpoznać jako hiperechogeniczne ogniska w dostępnych w USG strukturach, np. na przedniej powierzchni kłykci kości udowej budującej staw kolana. Ponadto skupiska zwapnień można zlokalizować w błonie maziowej, a także więzadłach i ścięgnach.
Kasia z recepcji
Umów wizytę u lekarza ortopedy, aby skonsultować ból i zapalenie stawów kolanowych. Na miejscu wykonywane jest badanie USG. W razie w potrzeby lekarz ortopeda może zadecydować o pobraniu płynu stawowego.
Umów wizytę u ortopedyLeczenie dny rzekomej (chondrokalcynozy)
Podstawą leczenia dny jest farmakoterapia. W terapii ostrego zapalenia stawów stosuje się zastrzyki z glikokortykosteroidów o przedłużonym działaniu. Lekarz ortopeda wykonuje zastrzyk w bolesny staw pod kontrolą USG, dzięki czemu zabieg ten jest bezpieczny. Wspomagająco można zażywać niesteroidowe leki przeciwzapalne. W niektórych przypadkach ortopeda może rozważyć terapię kolchicyną lub lekami modyfikującymi stan zapalny.
Domowe sposoby łagodzenia bólu stawów
Celem złagodzenia dolegliwości bólowych w okresach zaostrzeń zaleca się stosowanie zimnych okładów na bolące kolano. W okresach wycofania choroby należy dbać o utrzymanie zakresu ruchu i wzmocnienie mięśni stabilizujących staw kolanowy. W tym celu wskazane jest wykonywanie specjalnych ćwiczeń w odciążeniu oraz ćwiczeń funkcjonalnych według instruktażu fizjoterapeuty.
Dieta
Jak dotąd nie opracowano potwierdzonej i skutecznej diety, która mogłaby wyhamować przebieg chondrokalcynozy oraz towarzyszącego zapalenia stawów.
Leczenie operacyjne
Jeżeli zmiany zwyrodnieniowe stawu są już na tyle zaawansowane, że nie da się opanować bólu metodami zachowawczymi, konieczne może się okazać przeprowadzenie operacji wszczepienia sztucznej endoprotezy stawu kolanowego.
Kasia z recepcji
Wykryto u Ciebie chondrokalcynozę i chcesz kontrolnie ocenić stopień zmian zwyrodnieniowych? Zastanawiasz się czy wdrożone dotychczas leczenie jest wystarczające? Umów wizytę u ortopedy, by uzyskać dodatkową poradę specjalistyczną.
Umów wizytę u ortopedy
